Düşünce hataları…
Yanlış, olumsuz, ya da “olmaması gereken düşünceler” gibi algılanabiliyor bazen. Fakat konu başka:)
Buradaki “hata” kelimesini, düşünceleri yargıladığımız, eleştirdiğimiz için değil; düşüncenin kendi yapısında bir mantık hatası olduğu için kullanıyoruz.
Düşüncelerde meydana gelen mantık hataları, hayatımızda bazı konularda kısır döngüler içinde kalmamıza, çözümsüzlüğe, çıkmazlara, negatif bakış açısına ve umutsuzluğa sebep olabiliyor.
Sıradan gündelik hayatımızda fark etmeden otomatik düşünceler halinde gelebilen; konuşurken farkında olmadan kullandığımız bu hatalı düşünceler aslında tüm seçimlerimizi, tepkilerimizi, ilişkilerimizi ve hayatımızın nereye doğru evrileceğini etkiliyor.
Düşüncelerimize romantik bir açıdan değil de; tıpkı bir binanın tuğlaları gibi bakmak; hatalı olanları değiştirmek; eskiyenleri yenilemek, düşünce ve duygu dünyamızı yapılandırmada çok önemli yere sahip.
Bu düşünce hatalarımızı fark edip güncellemek bizim elimizde.
Fark ettikçe ve değiştirmeye başladıkça hayatımız da değişmeye başlıyor. Kısaca yaygın düşünce hatalarını aşağıda listeledim.
Ben eskiden 3, 4 ve 11’i sıklıkla yapıyormuşum. Size de tanıdık gelenler var mı listede?☺️
1. Aşırı genellemek : Sık sık asla, her zaman, hiç kimse, daima, kesinlikle gibi ifadeleri kullanır
2. Ya hep ya hiç şeklinde düşünmek: Doğru ve yanlış arasındaki ara basamakları unutup bir şeyi doğru ya da yanlış olarak kutuplaştırır
3. Olumsuzlukları büyütmek: Sadece olumsuz ayrıntılara odaklanır (olumsuz süzgeç)
4. Olumluyu geçersiz kılmak: İyi olduğu şeyi basit görür ya da görev sayar (derslerde başarılıyım ama bu zaten benim görevim)
5. Zihin okumak: Geçerli bir kanıt olmaksızın karşısındakinin ne düşündüğünden emin olur
6. Hatalı falcılık: Gelecekte durumların kötü gelişeceğine dair tahminler yapar, kendini umutsuzluğa sürükler
7. Duygusal mantık yürütmek: Olumsuz duygular hissettiği için yaşadığı durumun kötü bir durum olduğunu düşünür, somut koşulları değerlendirmeden, gerçeği duygularına göre değerlendirir. Hissettiği şeyin doğru olduğuna inanır
8. -meli, -malı şeklinde düşünmek: Kendisi ve çevresindekiler için; yere, zamana veya koşullara göre “değişmeyen” kurallar belirler (hata yapmamalıyım, insanlar beni olduğum gibi kabul etmeli, vb)
9. Etiketlemek: İnsanlarda veya kendinde değişmeyen, çözümsüz belirlemeler yapar (Çok bencil bir insan, ben çok hassas bir insanım, başlarken yanlış yaptık artık düzeltemeyiz vb)
10. Kişiselleştirmek: Durumdan sorumlu olmasa bile konuyu üzerine alır ( Benim yüzümden, benden ötürü, benimle alakalı..)
11. Felaketleştirmek: Sorunu çözemezse dünyanın sonu gelecek hissi yaşar (İşten ayrılırsam hayatım biter, beni terk ederse yaşayamam vb.)